آشنایی با صنعت روکش تایر
شکی نیست که تکه های لاستیک باقی مانده را در سطح جاده ها مشاهده کرده اید . برداشت غلط مبنی بر اینکه این آثار باقی مانده های حاصل از لاستیک مربوط به تایرهای روکشی است ، رد شده . از این رو باید این تصور غلط از اذهان مردم پاک شود .
در واقع اشکال اصلی ، به دلیل نگهداری نادرست تایر و به ویژه قصور در مراقبت و تنظیم فشار باد تایر می باشد که در مورد کلیه تایرها اعم از نو و روکشی توسط اداره وابسته به انجمن صنعت لاستیک آمریکا توصیه شده است .
توجه به فشار باد لاستیک اتومبیل موجب کاهش مصرف سوخت ، کار کرد بهینه و ایمنی بیشترخواهد شد. فشار باد مناسب برای هر اتومبیل معمولاً توسط شركت توليد كننده بر روي تاير حك شده حتي سرعت مجاز و نوع مصرف نيز نوشته شده است . مدیر عامل انجمن لاستیک آمریکا در مصاحبه ای می گوید : « واقعیت این است که ، علاوه بر اینکه تایرهای روکشی با ایمنی ،دوام ، کارکرد وشکل ظاهری همانند تایرهای نو هستند ، از نظر قیمت و صرفه اقتصادی نیز با تایرهای نو اختلاف چشمگیری دارند . »
پايين تر بودن قيمت تاير روكشي نسبت به تاير نو ، هيچگونه دليلي بر عدم كارائي ، دوام و ايمني تاير نمي باشد بلكه استفاده مجدد از بدنه اصلي تاير كه هنوز قابل استفاده مي باشد منجر به كاهش قيمت تاير روكشي مي گردد. در سراسر دنیا تایرهای روکشی کاملاً ایمن وکاربردی در انواع وسایل نقلیه شخصی وعمومی استفاده می شود . در اتوبوس های شهری وسرویس های مدارس ، آمبولانس ها، کامیون ها وکامیونت های تجاری وحتی در هواپیماهای باری ومسافربری از این تایرها با اطمینان کامل استفاده می شود . »
«چالشی که امروزه برای تولید کنندگان این تایرها وجود دارد ، نه پروسه ساخت و کیفیت این تایرها ، بلکه نگرش نادرست مردم عادی به ایمنی وکیفیت تایرهای روکشی است . بیشتر مردم به اين نتيجه نرسيده اند که روکش کردن تایر یکی از روش های بسیار کار آمد برای پالایش وپاکسازی محیط زیست ما محسوب می شود . روکش کردن تایر به حفاظت از منابع طبیعی محدود و محيط زیست کمک می کند ، زیرا برای ساخت تایر روکشی مواد اولیه کمتری نسبت به تایرهای نو مصرف می شود .»
تایرهای کارکرده که بعنوان پایه در صنعت تایر روکشی استفاده می شود ، پس از جمع آوری ، نخست بطور كامل از هر گونه آلودگي پاك شده تا بتوان آنرا بخوبي و كامل مورد تست قرار داد ،پس از مرحله نظافت ، تایرها را که به آن «منجید» می گویند ، برحسب سايز دسته بندی می کنند و آنگاه توسط دستگاههاي تست و بازرسي مورد باز بینی قرار می گیرند تا میزان آسیب هایی که به آنها وارد شده مورد ارزیابی قرارگیرد . و سوراخ ها ، خوردگی ها و سائیدگی ها و نیز اجسام خارجی را که در طول مصرف وارد بافت منجید شده اند مشخص گردد. تنها در صورتی که منجید برای روكش كردن مناسب تشخیص داده شد ، آنرا به مرحله بعدی منتقل می سازند .
تایرها پس از عبور از مرحله بازرسی اولیه ، وارد سالن توليدمي شود . آج فرسوده با دقت باف (تراش) خورده و از روی منجید برداشته می شود آنگاه با تجهیزات پیشرفته وماشین آلات مدرن آج جدید در مرحله ای که دقیقاً همانند تولید تایرها ی نو است ، مجدداً بروی تایر لفاف می شود. آنچه که اغلب مورد پرسش مصرف کنندگان تایرهای روکشی است ، چگونگی ایجاد اتصال مناسب و ایمن در ترکیب مواد آج (کامپاند) با بدنه تایر فرسوده است .
نیروی اتصال آج ( کامپاند ) در مورد یک تایر روکشی ، قوی تر واستوارتر از مواد اصلی است که صرفاً در زمان فرآیند ساخت تایر بکار می رود. این چسبندگی به حدی است که در پروسه تولید تایر روکشی دیگر نیازی به استفاده از مواد شیمیایی یا عملیات فیزیکی برای نگهداری ترد بروی منجید نمی باشد . چرا که ترد به بخشی از بدنه تایرتبدیل شده است .
آن دسته از شما که با عملیات جوشکاریی فلزات آشنایی دارید ، به روشنی می دانید که ، ناحیه جوش خورده در عملیات جوشکاری از نظر استحکام ودوام بسیار بالاتر از بخش های دیگر قطعات فلزی هستند . البته به شرطی که جوشکاری با دقت واستاندارد لازم انجام شده باشد. در مورد تایر روکشی هم همینطور است ونیروی اتصال بین ترد ومنجید حتی از بدنه اصلی تایر مستحکم تر وبا دوام تر می باشد.
ترد نو در تایر روکشی با یک فشار اتصال بالغ بر 1000اینچ مربع بین ترد ولایه زیرین تایر ایجاد می کند که این اتصال قوی تر از خود لاستیک می باشد .
بازیافت تایرهای فرسوده
جالب است بدانید که در حدود 5% از وزن یک خودرو را مواد لاستیکی تشکیل می دهند وبدیهیست که عمده این مقدار را وزن تایرهای آن می سازند . سالانه فقط در ایالات متحده آمریکا حدود 200 میلیون حلقه از انواع تایر فرسوده ایجاد می گردد وبخش بزرگی از آن در طبیعت رها می شود ، که یکی از مشکلات زیست محیطی این کشور به حساب می آید . حجم انبوه این تایرها در کشورهای مختلف مشکلات عدیده ای در برابر طرفداران محیط زیست ودولت ها قرارداده است . همین موضوعات وحواشی ناشی از آن باعث گردیده که مسئله بازیافت تایرهای فرسوده در دستور کار دانشمندان ودولت های پیشرو قرار گیرد.
یکی از روش هایی که از مدت ها پیش انجام آن با پرسش های بسیاری همراه بوده است، سوزاندن این تایرها در کوره های مخصوص پخت سیمان ویا تولید برق می باشد . جالب است که این روش علیرغم باور عمومی ، تاثیرات زیان بار حادی بر محیط زیست نداشته وگزارش های کارشناسان امور حاکی از تقابل معقول طبیعت با مواد حاصل از سوختن لاستیک می باشد . البته باید اشاره شود که این کوره ها به دستگاه های تصفیه علمی مجهزند وبخش عمده ای از ذرات معلق ناشی از سوختن تایرهای فرسوده را جذب می کنند ودوباره وارد چرخه می نمایند . در این نوع از کوره ها از هردو نوع تایر کامل وخردشده برای سوزاندن استفاده می گردد.
به تازگی ماسین آلات قدرتمندی به بازار آمده است که می تواند از تایرهای فرسوده کامپاست تهیه کرده وبا قدرت تفکیک بالا آن را به بازار ارائه نماید . از این کامپاست می توان در بافت آسفالت استفاده نمود وبه این وسیله ضریب مقاومت وطول عمر آن را افزایش چشمگیری داد. وجود تکه های لاستیک در بافت آسفالت باعث کیفیت بهتر وطول عمر بیشتر در آن می گردد. حتی با ترکیب این ماده به نسبت های متفاوت می توان باندهای فرودگاه ها را به آن تجهیز نمود .
از 30 میلیون تایر فرسوده ای که در کشور انگلستان تولید می گردد، حدود 25% آن مجددا روکش شده ودر انواع اتومبیل ها سواری، تجاری وصنعتی استفاده می شود. 10% آن نیز در چرخه بازیافت قرار می گیرد وحدود 25% از این تایرها در کوره ها سوزانده می شوند که موضوعات مربوط به این عمل قبلاً گفته شد. اما نکته مهم اینجاست که حتی در کشوری پیشرفته همچون انگلستان ،الباقی این تایرها بلا استفاده در طبیعت رها می شوند .
در کشور ما سالانه بطور میانگین 50تا 65 هزار تن انواع تایر فرسوده حاصل می گردد که متاسفانه در صد بسیار ناچیزی از آن در چرخه بازیافت و استفاده مجدد قرار می گیرد . در حالیکه توجه ودقت نظر به این مهم می تواند صرفه جویی های بزرگی را در منابع ارزی وریالی کشور سبب شده ومهم تر از آن اینکه طبیعت از گزند آنها در امان باقی می ماند.
در کشور ما سالانه حدود 200 هزار تن تایر ومحصولات وابسته تولید می گردد که متاسفانه تنها 20% از این رقم مورد بازیافت وباز پروری قرار می گیرد . بدیهیست که الباقی این تایرها یا در طبیعت رها شده ویا برای دفن به میادین دفن زباله سپرده می شود . یکی از مسئولان دفن زباله تهران درباره این تایرها می گفت : دفن تایرها ی فرسوده بسیار سخت وزمان بر است . چرا که حجم تایرها نسبت به وزن شان زیاد است وبه همین علت فضای میدانی زیادی را اشغال می نمایند . از طرف دیگر دستگاه های خرد کننده وفشرده کننده تایر نیز بسیار گران قیمت وپر هزینه می باشند . در صورتیکه عاقلانه نیست که چنین ثروتی را با این زحمت وصرف هزینه های بسیار دفن نمود . می توانیم همچون سایر کشورهای پیشرفته با تمرکز بر بازیافت به توسعه اقتصاد وصنعت کشور کمک شایانی کرده باشیم .
در کشورهای پیشرفته صنعتی ، سالانه به ازای هر فرد یک حلقه تایر مصرف می شود . این رقم در کشور ما حدود 6/0حلقه به ازای هر نفر است که حدود 200 هزار تن تایر درسال می گردد. موضوع دفن زباله های ناشی از تایرومحصولات لاستیکی بحدی جدی شده است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا قانونی را به تصویب مجلس های خود رسانده اند که بر طبق آن شرکت های تایر سازی مکلف شده اند تا بسته به میزان تولید خود ، رقمی بین 20 تا 40 در صد هزینه های دفن تایرهای فرسوده را متقبل شوند . همچنین دولت ها مؤظف گردیده اند که روشهای جدیدی برای استفاده مجدد از تایر های فرسوده بکار بندند . دانشگاههای معتبر کشورهای اروپایی وامریکایی با جدیت در حال بررسی وتحقیق در مورد چگونگی بهره برداری دوباره از این تایرها می با شند.
وضعیت در آمریکا بعنوان بزرگترین بازار مصرف تایر در جهان از این هم پیچیده تر شده است. هم اینک بیش از 40 در صد تایرهای فرسوده تولید شده در این کشور بعنوان سوخت در صنایع تولید کاغذ ، سیمان ، الکتریک و … مصرف می شود . این در حالی است که حدود 300 میلیون تایر فرسوده در هر سال در کشور آمریکا ایجاد می گردد . قوانین در این باره در حال سخت تر شدن است ومجلسین امریکا برای تصویب قوانین مرتبط با بازیافت ویا استفاده مجدد از تایرهای فرسوده ، تحت فشار قرار گرفته است.
در یک بررسی علمی که درباره اثرات زیست محیطی سوختن تایرهای فرسوده در کوره های پخت سیمان صورت گرفت ، مشخص شد که در این روش بر خلاف باور عمومی ، نه تنها آلاینده های زیست محیطی بیشتری تولید نمی گردد، بلکه میزان (ترکیبات نیتروژن دار ) حاصل از سوخت تایرهای فرسوده بسیار کمتر از میزان این آلاینده در سوخت های معمول این کوره ها است .
درهر صورت موضوع تایرهای فرسوده مسئله ای مهم و قابل توجه است و شکی نیست که باز یافت مواد باید مورد عنایت دست اندرکاران صنایع و دولتمردان کشور قرار گیرد. جهان امروز در مرحله ای از رشد و پیشرفت قرار دارد که دیگر مصرف به شکل و شمایل بیست یا سی سال پیش امکان ندارد و علاوه بر محدودیت شدید منابع اولیه در چرخه تولید ، مجبوریم که صنعت نجیب باز یافت مواد را جدی بگیریم علاوه بر استفاده درست و معقول از منابع محدود و غیر قابل تجدید کشور و جهان ، فشارهای روز افزون بر محیط زیست را نیز تحت کنترل در آورده و دین خود را به این ثروت خدا دادی ادا کرده باشیم .
انواع تکنولوژی روکش تایر :
در صنعت روکش تایر جهان متناسب با میزان سرمایه گذاری ، فرهنگ مصرفی جامعه ، شرایط مصرف تایر، وضعیت جاده ها و نوع منجید های قابل روکش ، تکنیک های متفاوتی برای روکش تایرهای مستعمل به کار گرفته شده و به طور کلی دو تکنولوژی گرم و سرد در صنعت روکش ، شناخته شده اند .
در حال حاضر برای تولید تایر روکش از هر دو نوع تکنولوژی بهره می گیرند . که به ترتیب کار در هر دو روش زیر می باشد :
اولین کاری که انجام می گیرد ، منجید های قابل روکش و غیر قابل روکش مطابق روش و دستورالعمل های تعیین شده جدا و از هم تفکیک می گردند .
در این مرحله ترد (Tread ) سوخته از روی منجید ، تراش داده می شود تا سطح منجید آمادگی پذیرش ترد جدید را داشته باشد . با توجه به نحوه ترد گذاری ( سرد یا گرم ) نوع تراش منجید ها متفاوت می باشد .
باف دستی و تعمیرات تایر :
در این واحد کلیه قسمتها ئیکه بصورت بریدگی و نخ زدگی پس از تراش روی منجید باقی مانده ، توسط ابزار مخصوص پاک سازی و در صورت لزوم در مناطقی که روی منجید دچار ضعف یا سوراخ شده کار تعمیراتی و مقاوم سازی بوسیله وصله انجام می گیرد .
در این مرحله پس از اتمام کار تراش سطح منجید و پاک سازی آن ، جهت جلو گیری از اکسید شدن سطح منجید با یک لایه فیلم نازک که اصطلاحاً به آن چسب می گوئیم ؛ آغشته می شود . این کار توسط اسپری انجام می گردد .
در این واحد کلیه حفره های ایجاد شده روی سطح منجید که در واحد باف دستی ایجاد شده و کلیه نواحی نخ زده توسط مواد خاصی (کوشین) پوشش داده شده و یک سطح تقریباً یکنواخت جهت ترد گذاری آماده می نمائیم . در ضمن در این مرحله منجیدها مجدداً توسط پرسنل با تجربه مورد بازرسی قرار گرفته تا قبل از ترد گذاری در صورت وجود مشکل تایر اصلاح گردد .
از این مرحله به بعد پروسه کاری روکش گرم و سرد با یکدیگر متفاوت می باشد که به شرح زیر توضیح داده می گردد :
روکش گرم :
در این واحد منجید ها روی رینگ و دستگاه اکسترودر قرا گرفته و پس از تیوپلس شدن به روش Orbe Tread سطح منجید بصورت اتوماتیک ترد گذاری می گردد . که برای ساخت هر سایز تایر برنامه مخصوص آن سایز استفاده میگردد .
روکش سرد :
در این واحد پس از تراش سطح منجید و مشخص شدن محیط منجید ، با توجه به در خواست واحد فروش ، ترد مورد نظر که قبلاَ پخت شده و بصورت رول آماده شده برش خورده و پشت آن کوشین کشیده می شود . پس ار آماده شدن منجید برای ساخت ، روی دستگاه بیلدر گذاشته شده و ترد بصورت دستی توسط پرسنل مجرب صورت یکنواخت روی آن کشیده می شود .
پخت روکش گرم :
در این واحد تایر هائی که به روش گرم ساخته شده اند داخل پرس قرار گرفته و طی مدت زمان در نظر گرفته شده ، پخت می گردد . در این مرحله نیز با توجه سفارش واحد فروش ، در مورد طرح ترد ، قالب مورد نظر داخل پرس نصب می گردد .
پخت روکش سرد :
در این واحد تایرها ئی که به روش سرد ساخته شده اند ، ابتدا تیوپ گذاری می شود و سپس اینولپ گذاری شده . پس از آن با توجه به سایز تایر ، رینگ گذاری می گردند . پس از اتمام پروسه و تست عدم نشتی تیوپ و اینولپ ، تایرها داخل اتوکلاو قرار گرفته و عملیات پخت طی زمان مشخصی انجام می گیرد . لازم به ذکر است که در واحد روکش سرد طی هر سیکل ، تعداد 22 تایر داخل اتوکلاو پخت می گردد و مجتمع صنعتی کن تایر با در اختیار داشتن 2 دستگاه اتوکلاو فابلیت تولید روزانه 88 حلقه تایر به روش سرد را دارا می باشد .
بازرسی و کنترل نهائی :
پس از اتمام کار پخت ، در هر دو واحد روکش گرم و سرد ، تایرهای تولید شده مجدداً توسط واحد کنترل ، بازرسی شده و پس از تائید نهائی اقدام به تریم کاری و تحویل به انبار محصول می گردد .
منبع:مجتمع صنعتی کن تایر 
